MESLEK İCRASI İLE İLGİLİ SORULAR

1. Apartmanların bağımsız bölümlerinde muayenehane veya poliklinik açmak mümkün müdür?

Ülkemizde bütün bir yapıda bağımsız bölüm kurulması ile bu bağımsız bölümün ana yapı ile ilişkisi 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu ile kurulmuştur.  Ana yapıda kat mülkiyeti kurulurken bağımsız bölümlerin niteliği noter tasdikli bir liste halinde gösterileceği gibi bu bağımsız bölümlerin kullanılış tarzını da gösteren bir yönetim planının hazırlanması da zorunludur.

Ana gayrimenkulün, mesken, iş veya ticaret yeri olarak gösterilen bağımsız bir bölümünde hastane, dispanser, klinik, poliklinik, ecza lâboratuvarı gibi müesseseler kurulamaz; kat maliklerinin buna aykırı sözleşmeleri hükümsüzdür; dispanser, klinik, poliklinik niteliğinde olmayan muayenehaneler bu hükmün dışındadır (634 sayılı Kanun m.24).

Belirtilen Kanun hükmündeki ifadeye uygun olarak hekim/dişhekimi muayenehanesi, mimar bürosu, avukat bürosu gibi işyerlerinin binalarda yer almasının mümkün olduğu uzun zamandır Yargıtay kararlarında yer bulmaktadır. Ancak burada dikkat edilmesi gereken bir nokta bulunmaktadır: Yönetim planında aksine hüküm olmaması! Yani bir apartmanın yönetim planında bağımsız bölümlerin muayenehane olarak kullanılamayacağına dair hüküm var ise herhangi bir kat maliki veya yöneticinin açacağı dava ile bağımsız bölümün muayenehane olarak kullanımına son verilmesine karar verilebilir.

Yönetim planında mevcut bağımsız bölümlerde muayenehane açılamayacağına ilişkin hükümlerin ortadan kaldırılabilmesi ise bütün kat maliklerinin ortak kararı ile mümkün olabilir.

2. Muayenehane olarak düzenlenen apartman dairesinde  kat malikleri aksine yeni bir düzenleme yapabilir mi?

Ağız ve Diş Sağlığı Hizmeti Sunulan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik’te özel sağlık kuruluşu açılacak binalarda diğer kat maliklerinden muvafakat alınması hususu sağlık müdürlüğü tarafından aranmamaktadır. Tıp alanında hizmet veren  özel sağlık kuruluşlarına ilişkin düzenlemelerin bulunduğu Ayakta Teşhis ve Tedavi Yapılan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmeliğinde  de Eylül ayında bir değişiklik yapılarak özel sağlık kuruluşu açılışında aranan belgeler arasında bulunan “Sağlık kuruluşu  müstakil binada değil ise, kat maliklerinden alınacak muvafakat belgesi” artık istenmez hale getirildi. Ancak bütün bu düzenlemeler bir apartman dairesinde açılacak muayenehane ya da özel sağlık kuruluşunun diğer kat malikleri tarafından sorgulanmasının önünde engel değil.

Öncelikle belirtmek gerekir ki apartmandaki bağımsız bölümlerin kullanım amaçları yönetim planı adı verilen ve bütün malikleri bağlayan, apartmanın ilk kuruluşunda düzenlenmiş olan, bir belgede belirtilir. Yönetim planında bağımsız bölümler mesken ya da işyeri olarak belirlenmiş ise burada muayenehane açılabilir iken poliklinik açılması mümkün bulunmamaktadır. Ayrıca yönetim planında apartmanda muayenehane açılamayacağı yönünde bir yasak var ise bu düzenleme de herkes açısından bağlayıcıdır.

Hangi özel sağlık kuruluşlarının muayenehane olarak niteleneceği de yargı kararları ile belirlenmektedir: “Kat Mülkiyeti Yasasının 24.maddesinin ilk fıkrasında anagayrimenkulün kütükte mesken, iş veya ticaret yeri olarak gösterilen bağımsız bölümünde hastahane, dispanser, klinik, poliklinik, ecza laboratuarı gibi müesseselerin kurulamayacağı kesin yasak olarak öngörülmüş; dispanser, klinik, poliklinik niteliğinde olmayan muayenehaneler bu hükmün dışında tutulmuştur. Yargıtay`ın yerleşmiş uygulamalarında, … yasak kapsamı dışında kalan ve muayenehanede yapılabilecek işin ise doğrudan hasta üzerinde elle veya aletlerle yapılan sağlık kontrolünü ve operasyon sayılamayacak müdahaleleri içerir nitelikte olması aranmaktadır.” Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E. 2004/18-476 K. 2004/561 T. 20.10.2004)

Yasa hükmünde açık olarak belirtildiği üzere apartmanda açılacak klinik, poliklinik gibi yerler ile ilgili olarak kesin yasak hükmü bulunmaktadır. Kat maliklerinin bu hususa aykırı sözleşme yapmaları da  mümkün değildir. Bu nedenle kat maliklerinden biri ya da yönetici tarafından açılacak bir dava ile söz konusu yerin boşaltılması sağlanabilir.

Dişhekiminin  aldığı dairenin bulunduğu apartmanın yönetim planında apartmanda muayenehane açılmasına engel herhangi hüküm bulunmaması halinde söz konusu yerde muayenehane açılabilir.

Diğer taraftan, apartman yönetim planının sonradan değiştirilmesi mümkündür. Kat Mülkiyeti Yasasına göre “Yönetim planının değiştirilmesi için bütün kat maliklerinin beşte dördünün oyu şarttır. Kat maliklerinin 33 üncü maddeye göre mahkemeye başvurma hakları saklıdır.”

Bu durumda, dişhekiminin muayenehane olarak düzenlediği bu yerden tahliyesini sağlayabilmek için yönetim planının değiştirilmesi halinde söz konusu kat malikleri kurulu toplantısından sonra bir ay içinde sulh hukuk mahkemesine başvurarak anılan kararın hakkaniyete aykırı olduğunu veya kendisine zarar verilmek kastıyla alındığını ispat ederek kararı iptal ettirmesi de mümkün görülmektedir.

3. Muayenehanelerin işyeri açma ruhsatı alma zorunluluğu var mıdır?

Muayenehaneler uzunca bir süre, sadece İl Sağlık Müdürlüğü ve ilgili Oda’ya bildirimde bulunarak açılabilirken; 2005 yılında çıkartılan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik’te “Yetkili idarelerden usulüne uygun olarak işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan işyeri açılamaz ve çalıştırılamaz.” hükmüne yer verilmiştir. Bu hüküm belediyeler tarafından içinde muayenehanelerin de bulunduğu sağlık kuruluşlarının da işyeri açma ruhsatına tabi olduğu şeklinde yorumlanmıştır.

Bu yöndeki yorumların hukuka uygun olmadığı şeklindeki değerlendirmeler ve açılan davalar üzerine 13.04.2007 tarih ve 26492 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmelikle İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin 6. maddesinin birinci fıkrasında değişiklik yapılmıştır.

Yapılan bu değişiklikle, önceden “Yetkili idarelerden usulüne uygun olarak işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan işyeri açılamaz ve çalıştırılamaz”şeklinde olan fıkraya, bu cümleden sonra gelmek üzere “İşyerlerine bu Yönetmelikte belirtilen yetkili idareler dışında diğer kamu kurum ve kuruluşları ile ilgili meslek kuruluşları tarafından özel mevzuatına göre verilen izinler ile tescil ve benzeri işlemler bu Yönetmelik hükümlerine göre ruhsat alma mükellefiyetini ortadan kaldırmaz. İşyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan açılan işyerleri yetkili idareler tarafından kapatılır." ibaresi eklenmiştir.

Böylelikle aralarında muayenehaneler, poliklinikler, tıp merkezleri ve özel hastaneler gibi İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik kapsamında olmayan işyerleri hakkında da bu yönetmeliğin uygulanacağı öngörülmüş, üst hukuk normlarına aykırı bir şekilde Sağlık Bakanlığı ve İl Sağlık Müdürlüğü’nün verdiği ruhsatla açılan sağlık kuruluşlarının belediyeden işyeri açma ruhsatı almadan açılması engellenmiş, sağlık kuruluşlarından işyeri izin harcı alınması da mümkün hale getirilmiştir.

Söz konusu düzenlemeye karşı Türk Dişhekimleri Birliği’nin yanı sıra Türk Tabipleri Birliği ve Türkiye Barolar Birliği de dava açmış; Danıştay tarafından önce yürütmenin durdurulmasına karar verilmiş ancak itiraz üzerine karar kaldırılmış; sonrasında da davanın reddine karar verilmiştir. Söz konusu Karar temyiz edilmiş olup halen Danıştay’da temyiz incelemesi sürmektedir.

Yönetmelikle getirilen bu değişikliğin hangi sağlık kuruluşlarına uygulanacağı, mevcut sağlık kuruluşlarının da bu ruhsatı almak zorunda olup olmadığının ayrıca değerlendirilmesi gereklidir. Yönetmeliğin Geçici Maddesindeki “Bu Yönetmelik yürürlüğe girmeden önce mevzuatına uygun olarak ruhsatlandırılmış bulunan işyerleri yeniden ruhsatlandırılmaz” hükmü uyarınca; Yönetmelikle, muayenehaneler ve özel sağlık kuruluşlarına getirilen işyeri açma ruhsatı alma zorunluluğunun ancak bu zorunluluğun getirildiği 13.4.2007 tarihinden sonra açılan işyerlerine uygulanabileceği düşünülmektedir.

İşyeri açma ruhsatı almadığı için faaliyetten men edilen bir güzellik merkezinin açtığı davada Danıştay 8. Dairesi tarafından 10.6.2009 tarihinde verilen bir kararda da “…Ankara Valiliği İl Sağlık Müdürlüğünden alınan 27.3.2006 tarihli Uygunluk Belgesi ile faaliyete geçen işyerinin, bu tarihten sonra 13.4.2007 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe giren Yönetmelik değişikliğiyle getirilen kurallara tabi tutulmasında hukuka uyarlık bulunmadığı…”değerlendirmesinde bulunulmuştur.

Bu durumda, söz konusu yargı kararı da dikkate alınarak işyeri açma ruhsatı alınması zorunluluğunun ancak 13.4.2007 tarihinden sonra açılan işyerlerine uygulanması şeklinde yapılması gereklidir.                                                            

4. Dişhekimlerinin birden fazla özel sağlık kuruluşunda çalışmaları mümkün müdür?

Bilindiği üzere, diş hekimlerinin birden fazla muayenehane açması 1219 sayılı Yasanın 43. maddesindeki özel hükümle yasaklanmıştır. Diğer taraftan, 1219 sayılı Yasa’nın 12. maddesinde 21.1.2010 tarih ve 5947 sayılı Yasa ile yapılan değişiklik ile hekim ve dişhekimlerinin çalışma düzenlerine ilişkin yeni hükümler getirilmiş; çalışma alanları kategorik olarak ayrılmış ve her bir kategori içinde kalmak kaydıyla birden fazla yerde çalışmalarının mümkün bulunduğu ve söz konusu hükmün uygulama esaslarının Sağlık Bakanlığı tarafından belirleneceği düzenlenmiştir.

Dişhekimliği mesleğine ilişkin özel düzenlemelere bakıldığında, Ağız ve Diş Sağlığı Hizmeti Sunulan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik’in “Yasaklar” başlıklı 31. maddesinin üçüncü fıkrasına göre “3224 sayılı Kanunun 42 nci maddesi hükümleri saklı kalmak üzere sağlık kuruluşlarında çalışan dişhekimi ve diğer sağlık personeli bu Yönetmelik kapsamındaki başka bir sağlık kuruluşunda çalışamaz ve çalıştırılamaz.”

3224 sayılı Türk Dişhekimleri Birliği Kanununun 42. maddesine göre ise “Özel kurum ve işyerinde görevli diş hekimlerinin bu görevlerini başka bir yerde de yapmaları, kayıtlı bulundukları Oda Yönetim Kurulunca kabul edilmedikçe her ne suretle olursa olsun, diğer bir kurum veya işyerinin diş hekimliği görevini alamazlar.

…

Oda Yönetim Kurulları, ikinci görev konusunda başvuruları iş hacmi, ikinci görevlerin diş hekimleri arasında adil şekilde dağıtılması, hizmetin iyi yapılması ve benzeri hususları da göz önünde bulundurarak inceler ve gerekçeli olarak karara bağlar.”

Bütün bunlardan başka, 1219 sayılı Yasa’nın 12. maddesinin 5947 sayılı Yasa ile değiştirilmesinden sonra hekimlerle ilgili düzenlemeler içinde dişhekimleriyle ilgili kurallar da konulmuştur. Ayakta Teşhis ve Tedavi Hizmeti Sunulan Özel  Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmeliğin Ek 1. Maddesinin ikinci fıkrasına göre“Tabip ve diş tabipleri …kadrolu olarak çalıştıkları tıp merkezi veya özel hastane dışında en fazla iki özel sağlık kuruluşunda kadro dışı geçici olarak çalışabilirler. Aynı şekilde, Özel Hastaneler Yönetmeliğinin Ek 5. Maddesinde de “Tabip, diş tabibi ve tıpta uzmanlık mevzuatına göre uzman olanlar, 1219 sayılı Kanunun 12 nci maddesine uygun olmak kaydıyla kadrolu olarak çalıştıkları özel hastane veya tıp merkezi dışında en fazla iki özel sağlık kuruluşunda kadro dışı geçici çalışabilirler.” Söz konusu düzenlemelere göre genel tababete ilişkin hizmet sunan özel hastane ya da özel sağlık kuruluşlarında hizmet sunan dişhekimlerinin çalıştıkları sağlık kuruluşundan ayrı olarak iki özel sağlık kuruluşunda daha çalışabilmesine olanak sağlanmış bulunmaktadır.

Bütün bu düzenlemelerin birlikte değerlendirilmesinde, 1219 sayılı Yasa’nın 12. maddesinde değişiklik yapılmasına karşın 42. maddesinin aynen kalmış olması sebebiyle dişhekimlerinin birden fazla muayenehane açmalarının mümkün olmadığı; muayenehanesi olan ya da ağız diş sağlığı hizmeti sunan özel bir sağlık kuruluşunda çalışan diş hekiminin ikinci bir özel sağlık kuruluşunda çalışabilmesinin ancak ilgili dişhekimleri odası yönetim kurulunun kabulüne bağlı olduğu sonucuna varılmaktadır.

5. Bir dişhekimi başka bir dişhekimin yanında çalışabilir mi?

Tıbbi Deontoloji Tüzüğü;

“Madde - 43. Tabip ve diş tabibi, muayenehane veya laboratuvarın da, kendi namına diğer bir meslektaşı çalıştıramaz. ancak, muvakkat bir müddet için bizzat bulunmadığı takdirde, diğer bir meslektaşı yerine bırakabilir. Bu müddet bir aydan fazla devam ederse, mensup olduğu tabip odasını haberdar eder.”

6. Dişhekimlerinin herhangi bir şirkete ortak olmaları mümkün müdür?

Sağlık hizmeti sunumu amacıyla kurulmuş olan şirketlere dişhekimlerinin ortak olmasının önünde bir engel bulunmamaktadır. Zira Özel sağlık kuruluşları, mesleğini serbest olarak icra etme yetkisine sahip serbest çalışan dişhekimleri veya ortaklarının tamamı dişhekimi olan şirketler tarafından açılabilir.

Dişhekimlerinin sağlık hizmeti sunumu dışında faaliyet gösteren şirketlere ortak olması hususunu ise Türk Ticaret Kanunu ve Borçlar Kanununda tanımlanan şirketlere göre incelemek gerekmektedir.

Türk Ticaret Kanunu ve Borçlar Kanununa göre şirketler şahıs şirketleri ve sermaye şirketleri olarak temelde ikiye ayrılmaktadır.

Adi Ortaklık- Birden çok kişinin herhangi bir ticari amaç için bir araya gelerek oluşturdukları, kendilerinden ayrı bir tüzel kişiliği bulunmayan yapılara adi ortaklık denilir. Adi ortaklık, Borçlar Kanununa göre kurulmuş şahıs şirketidir. Bu tür ortaklıkta her bir ortak tacir sıfatına haiz olup ortaklığın borçlarından ortaklar bireysel mal varlıklarıyla da sorumludurlar. Anılan niteliği gereği dişhekimlerinin sağlık hizmeti sunumu dışında bir adi ortaklığa ortak olmaları 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun gereğince yasaktır.

Limited Şirket-İki veya daha fazla gerçek veya tüzel kişi tarafından bir ticaret unvanı altına kurulup, ortaklarının sorumluluğu koymayı taahhüt ettikleri sermaye ile sınırlı ve esas sermayesi belirli olan şirkete limitet şirket denir. Limited şirket, Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kurulan sermaye şirketidir. Bu niteliğine uygun olarak ortaklar, şirketin borçlarından koydukları sermaye ile sınırlı olarak sorumludur.

Dişhekimleri, sağlık hizmeti sunumu dışında faaliyet gösteren limited şirket ortağı olabilirler. Ancak anılan şirketlerde yönetim kurulu üyesi veya müdür olarak faaliyet gösteremezler. Zira bu sıfatlarla faaliyet gösterilmesi durumunda kişiler tacir konumunda olmaktadır.

Anonim Şirket-Anonim şirket, en az beş gerçek veya tüzel kişi tarafından kurulan, bir unvana sahip, esas sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan ve borçlarından dolayı yalnız mal varlığıyla sorumlu olan şirkettir.Ortakların sorumluluğu, taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile sınırlıdır.

Dişhekimleri, sağlık hizmeti sunumu dışında faaliyet gösteren anonim şirketlere ortak olabilir ancak kurucu ortak veya yönetici olamazlar. Zira bu sıfatlarla yürütülen görevlerde tacir sıfatı söz konusu olduğu gibi konulan sermaye ile sınırlı olmayan sorumluluklar da söz konusudur.

7. Ortaklarının tamamı hekim olan şirketler ağız diş sağlığı merkezi ya da poliklinik açabilir mi?

Ağız Diş Sağlığı Hizmeti Sunulan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkındaki Yönetmeliğin 6.maddesine göre yalnızca ortaklarının tamamı dişhekimi olan şirketlerin merkez ya da poliklinik açma ve işletme yetkisi bulunmaktadır.    

Ortaklarının tamamı hekim olan şirketlerin ağız diş sağlığı merkezi ya da poliklinik açamayacaklarına ilişkin mahkeme kararı için tıklayınız…

8. Serbest çalışan bir dişhekimi görüntüleme merkezini tek başına açabilir mi? Bu merkezde dışarıdan hasta kabulüyle film çekilebilir mi?

3153 sayılı Radiyoloji, Radiyom ve Elektrikle Tedavi ve Diğer Fizyoterapi Müesseseleri Hakkında Kanun`un 1, 2, 7 ve 10. maddeleri;

“Madde 1-Münhasıran röntgen şuaı vasıtasiyle teşhis veya hem teşhis ve hem tedavi yahut radiyom veya radiyom emanasiyonu yahut radiyom mürekkebatiyle veya her türlü elektrik aletleriyle tedavi yapmak için müessese açmak Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaletinin iznine bağlıdır.

Madde 2-Birinci maddede adı geçen müesseseler yalnız ihtisas vesikası almış tabipler tarafından açılabilir. Bu tabipler açacakları müessesenin adresini ve kullanacakları cihazların marka ve nevilerini ve radiyom miktarını ve şeklini bildiren bir istida ile Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâletine müracaat ederler. Bu istidaya binanın bir krokisini ve vesikalarının birer örneğini de bağlarlar. Vekaletçe müessese tetkik ve teftiş ettirilerek hasıl olacak neticeye göre yazı ile izin verilir.
İzin alınmadan bu kabil müessese işletilemez ve buralara hasta kabul olunamaz. 

Madde 7-Tabipler ve diş tabipleri muayenehanelerinde yalnız tedavileri altında bulunan hastalarda teşhis için kullanılmak üzere röntgen teşhis aletleri veya tedavi için faradizasyon, galvanizasyon, diyatermi ve sair cihazları bulundurabilirler. Bu cihazlar ve bulundukları yerler üçüncü maddeye göre yapılacak nizamnamedeki şartlara uygun olarak her türlü arızalara mani olacak şekilde tertibatı havi olmaları lazımdır.  

Bu maddenin 1. fıkrasına göre muayenehanelerinde cihaz ve alet bulunduracak tabip veya diştabiplerinin tedavilerinin altında olan hastalardan başkasının röntgenle teşhis veya elektrikle tedavi için para ile hariçten hasta kabul ettikleri takdirde 1. maddede yazılı şartalara göre izin almaya mecburdurlar.  

Madde 10 - “Bu kanunda gösterilen salahiyete haiz olmayanlar veya salahiyetli olup da birinci maddeye uyarak izin almamış olanlar tarafından işletilen röntgen ve radiyom ve elektroterapi ve sair fizyoterapi müesseseleri Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekaletinin salahiyetli makam ve memurları tarafından verilecek müzekkere üzerine o yerin en büyük mülkiye amirinin vereceği emirle hemen kapatılır.”  

Yine 992 sayılı Seriri Taharriyat ve Tahlilat Yapılan Misli Teamüller Aranılan Umuma Bakteriyoloji Laboratuarları Kanunu`nun 9. maddesinde; 

“Madde 9 – … Uzman olmayıp da bu çeşit laboratuar açanlara veya izin ile açmış oldukları laboratuarlarını uzman olmayanlara terk edenlere yediyüzellimilyon lira idari para cezası verilir ve ayrıca laboratuar kapatılır.” demektedir.  

Bütün maddeler birlikte değerlendirildiğinde dişhekimleri, ancak muayenehanelerinde tedavilerini yaptıkları hastalara teşhis amaçlı röntgen aletleri bulundurabilirler. 

Meslektaşlarımızın laboratuar açıp, ücret karşılığı dışarıya hizmet verebilmeleri mümkün değildir. 

9. Muayenehane sahibi bir dişhekimi aynı ilde ve ilçede hizmet veren, özel ağız ve diş sağlığı polikliniğine ortak olabilir mi?

Polikliniklerin, yargı kararlarında hekimlerin ortak muayenehanesi olarak kabul edilmesi ve 1219 sayılı Kanunun 43.maddesinde yer alan “Bir dişhekiminin muteaddid yerlerde muayenehane açarak icrayı sanat etmesi memnudur.” hükmü birlikte değerlendirildiğinde muayenehane sahibi bir dişhekiminin, özel ağız ve diş sağlığı polikliniğine ortak olmasının mümkün olmadığı sonucuna ulaşılmaktadır.

10. Dişhekimi kendi alanı dışında bir teşhisi reçetesinde belirtebilir mi?  Koyduğu teşhise uygun olarak kendi alanı dışında kalan tansiyon, diyabet, depresyon gibi hastalıklarda kullanılan ilaçları reçetesine yazabilir mi?

Dişhekimlerinin reçete yazımına ilişkin hukuksal düzenleme 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatların Tarzı İcrasına Dair Kanun`un 35.maddesinde yer almaktadır. Buna göre “Diş tabipleri ve dişçiler Eczaneler Kanununa müteferri talimatnamede gösterilen mevaddı reçete ile eczanelerce alabilirler. Reçete ile alınması mecburi olup salifüzzikir talimatnamede münderiç olmayan maddeleri muhtevi reçete yazamazlar.” Bu hükümde adı geçen Eczaneler Kanunu 24.01.1927 tarih ve 964 Sayılı yasa ile yürürlüğe girmiş ancak 24.12.1953 tarih ve Resmi Gazete`nin 8591 sayılı nüshasında yayınlanarak yürürlüğe giren 6197 sayılı Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanunu ile yürürlükten kaldırılmıştır. Yürürlükten kaldırılan 964 sayılı yasaya ekli olduğu belirtilen talimatname yeni Kanunda yer almadığından dişhekimlerinin hangi ilaçlara ilişkin reçete yazabilecekleri hususu dişhekimliği mesleğinin faaliyet alanını gösteren genel mevzuata göre belirlenmelidir.   

Dişhekimliği mesleğinin yetki alanını düzenleyen 1219 sayılı Kanun`un 29.maddesi “Dişçilik sanatı; dişlerin ve diş etleri ile esnanın tedavisi ve dişlerin ikmal ve ıslahına ait ameliyelerin icrasına münhasırdır” hükmü, dişhekimlerinin faaliyet alanının sınırlarını belirlemiştir. Bu hükümden da anlaşılacağı üzere dişhekimleri, diş ve dişetleri ile çevresinin tedavisi ile yetkilendirilmiş olup dişhekimliği mesleğinin gereği hastalarına diş ve diş etleri ile çevresinin tedavisinde kullanılabilecek ilaçlar reçete edebileceklerdir. Bu nedenle dişhekimliği mesleğinin yetki alanı dışındaki teşhis ve tedaviler ile ilgili herhangi bir ilacın reçetelendirilmesi yerinde değildir. 

Dişhekimlerinin reçete ettiğinde bedeli ilgili sosyal güvenlik kurumu tarafından karşılanabilecek ilaçlar SGK ve Maliye Bakanlığı tarafından her yıl yayınlanan ilaç listelerinde yer almaktadır. Bu listelere bakıldığında söz konusu ilaçları reçetelendirecek hekim ve dişhekimlerinin branşlarına göre ayrım yapıldığı, bir hekimin kendi branşı dışında ilaç reçete etmesinin genellikle mümkün olmadığı görülmektedir. Bu düzenlemelerin Tıbbi Deontoloji Tüzüğü`nde yer alan hekimin tatbik edeceği tedaviyi tayinde serbest olduğu ilkesine aykırılık teşkil ettiği yönünde savlar mevcut olmakla birlikte fiili uygulama bu yönde sürmektedir.

Tüm bu hususlar birlikte değerlendirildiğinde dişhekiminin kendi alanı dışında bir hastalık teşhisini reçetesinde belirtmesi, yetkili olmadığı alana müdahale niteliği taşıyacak ve hukuka aykırı bu işlemin sorumluluğu ilgili dişhekiminde olacaktır. Aynı şekilde dişhekimliği mesleki alanında kalan bir rahatsızlığın teşhis edilmesine karşın tedavi planını düzenleyen belge niteliğindeki reçeteye bununla ilgisi olmayan başka hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçların yazılması da bilimsel ve hukuksal olarak yerinde değildir.

11. Dişhekimi olmayan kişiler dişhekimliği hizmeti veren muayenehane, müşterek muayenehane, poliklinik ve merkez açabilirler mi?

Ülkemizde mesleğini serbest olarak icra etme yetkisine sahip dişhekimlerinin bireysel ya da müştereken ağız ve diş sağlığı hizmeti verdikleri özel sağlık kuruluşlarının açılması, çalışması ve denetlenmesi, Ağız ve Diş Sağlığı Hizmeti Sunulan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmeliğe göre yapılmaktadır.

Söz konusu yönetmeliğe göre muayenehane ve müşterek muayenehane açabilmek için dişhekimi mutlaka dişhekimi olmak gerekmektedir. Poliklinik ve merkezlere ilişkin düzenleme ise Yönetmeliğin 6.maddesinde bulunmaktadır. Buna göre; `..merkez ve poliklinikler, 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun`a göre mesleğini serbest olarak icra etmek yetkisine sahip serbest çalışan dişhekimleri ile 2368 sayılı Sağlık Personelinin Tazminat ve Çalışma Esaslarına Dair Kanun hükümlerine göre aynı hakkı haiz olan devlet memuru veya diğer kamu görevlisi statüsünde bulunan dişhekimleri ve ayrıca ortaklarının tamamı dişhekimlerinin bulunduğu şirketler, 2908 sayılı Dernekler Kanunu çerçevesinde kurulan ve bu Kanun`un 59.maddesi çerçevesinde kamu yararına çalıştığına karar verilen ve tüzüğünde ağız ve diş sağlığı hizmeti sunumu ile ilgili düzenleme bulunan dernekler, 13.07.1967 tarihli 903 sayılı Kanun`un 4 üncü maddesine göre Bakanlar Kurulu`nca vergi muafiyeti tanınmış olan ve kuruluş senedinde ağız ve diş sağlığı hizmeti sunumu ile ilgili düzenleme bulunan Vakıflar ve kanunla kurulan kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları tarafından açılabilir ve işletilebilir.`

12. Dişhekimi mesleğini icra ederken firma kurarak bir başka alanda çalışma yapabilir mi?

Dişhekimlerinin mesleki uygulamalarının temel düzenlemesi 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun olup bu çerçevede yapılacak uygulamalarda uyulması gereken etik kurallar ise 19.02.1960 tarih ve 10436 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmış olan Tıbbi Deontoloji Tüzüğünde belirlenmiştir.

Anılan düzenlemelerden  1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına Dair Kanun fasıllar halinde düzenlenmiş olup her bir fasıl ile bir meslek grubuna ilişkin kurallar sevk edilmiştir. Kanunun `Tabipler` faslında bulunan 12.maddenin 17.1.1949 tarihinde değiştirilmiş olan birinci fıkrasına göre `Sanatını icra etmek üzere bir mahalde kayıtlı olan herhangi bir tabibin bizzat dükkan ve mağaza açmak suretiyle her türlü ticaret yapması memnudur.` Tabipler için getirilmiş olan bu hüküm diş tabipleri için kuralların öngörüldüğü fasılda mevcut bulunmamaktadır. Yani Kanun ile, diştabiplerinin mesleki faaliyetlerinin yanı sıra ticari faaliyette bulunması açıkça yasaklanmış değildir.  Olması gereken noktasında bakıldığında hekimler ile dişhekimlerinin aynı alanda farklı uzmanlık kollarında çalışan meslek mensupları olmasından dolayı aynı kurallara tabi olmaları gereklidir. Ancak Kanunun tabipler için açık bir hükümle getirdiği yasağın diştabiplerine ilişkin fasılda bulunmaması sebebiyle, diştabiplerinin dişhekimliği faaliyetini fiilen yürüttükleri dönemde başka bir işletmenin de sahibi olmalarının önünde bir engel bulunmadığının söylenmesi gereklidir.

Bütün bunlardan ayrı olarak bir diş tabibinin bizzat ticari faaliyette bulunması ise diştabipliği mesleğinin etik kurallarının belirlendiği Tıbbi Deontoloji Tüzüğü çerçevesinde değerlendirilmek gerekir. Bu çerçevede yapılacak değerlendirmede mesleğin saygınlığının korunması ve mesleğe ticari veçhe verilmesinin yasaklanmış olması dolayısıyla dişhekimlerinin mesleki faaliyetlerinin yanı sıra bizzat ticari faaliyette bulunması  etik kurallara aykırılık oluşturur.

13. Dişhekimlerinin belediyelerden işyeri açma ve çalışma ruhsatı alması gerekiyor mu?

13.04.2007 gün ve 26492 sayılı Resmi Gazete`de yayımlanarak yürürlüğe giren İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmeliğin iptali istemiyle açılan dava, Danıştay 8.Dairesi 2007/4009 esas numaralı kararıyla reddedilmiştir.

Benzer davalar TTB ve Ankara Barosu tarafından da açılmış olup, aynı gerekçelerle davalar reddedilmiştir.

Mahkeme kararı doğrultusunda belediyelerden İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı alınması gerekmektedir.

14. Vatani görevini yapmakta olan dişhekimleri temel eğitimden sonraki dönemde askerliği devam ederken muayenehane açabilirler mi?

1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu`na ek 2183 sayılı Kanun`un 3.maddesi “Askerî doktorların bizzat hususi hastane açmaları memnudur. Hilafında hareket, birinci madde mucibince cezayı müstelzimdir. Ancak çalışma saatleri haricinde ve mahsus kanununa göre icrayı sanat etmeleri caizdir.” hükmü ile tabip ve diştabiplerinin mesai saatleri dışında resmi kurum dışında da mesleklerini icra edebilecekleri düzenlenmiştir.

Aynı şekilde 926 sayılı TSK Personel Kanunu`na tabi olarak çalışan personeli de kapsamına alan 2368 sayılı Sağlık Personelinin Tazminat Ve Çalışma Esaslarına Dair Kanun`un 4.maddesi ise “1 inci madde kapsamına giren personelden, özel kanunlarına göre meslek ve sanatlarını serbest olarak icra etme hak ve yetkisine sahip olanlar istedikleri takdirde 1 inci maddede öngörülen tazminat hakkından yararlanmamak şartı ile mesai saatleri dışında serbest olarak çalışabilirler. Bunlara iş güçlüğü, iş riski ve teminindeki güçlük zamları veya bu mahiyetteki zamlar ödenmez. Ancak, il sağlık müdürlüğü ve başhekimlik görevini yürütenler serbest olarak çalışamazlar. Askeri sağlık kurum ve kuruluşlarında görev yapan başhekimler serbest çalışma yasağına tabi değildir.” düzenlemesi ile TSK personeli olan doktor ve dişhekimlerinin mesai saatleri dışında serbest olarak çalışabileceklerine olanak sağlamıştır.

Tüm bu düzenlemeler de göstermektedir ki dişhekimi TSK personeli olması nedeniyle, görev yaptığı yerde, bağlı bulunduğu odaya bildirimde bulunmak ve Ağız ve Diş Sağlığı Hizmeti Sunulan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelik gereği sağlık kuruluşu açmak amacıyla gerekli başvuruları yapmak kaydı ile TSK bünyesinde hiçbir makam veya merciden izin almaksızın, sadece bildirimde bulunmak suretiyle, mesleğini serbest olarak icra edebilecektir.

15. Dişhekimleri hangi ilaçları reçetelerine yazabilirler?

Dişhekimleri 1219 sayılı Kanun ile öngörülen görev ve yetki sınırları dahilinde ilgili uzmanlık alanlarına özgü olabilecek ilaçları reçeteye yazabilirler.

16. Özel çalışan bir dişhekiminin hastalarla ilgili teşhis ve tedavi belgelerini ne kadar süreyle saklamaları gerekir?

Ülkemizde mesleğini resmi kurumlar dışında uygulayan dişhekimlerinin uymaları gereken temel kurallar 14.10.1999 tarih ve 23486 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Ağız ve Diş Sağlığı Hizmeti Sunulan Özel Sağlık Kuruluşları Hakkında Yönetmelikte düzenlenmiştir.

Bu Yönetmeliğin 10. maddesinde, dişhekimlerinin sorumlulukları arasında sağlık kuruluşuna başvuran hasta kayıtlarının düzenli tutulması ile yapılan işlemlerin ve tıbbî müdahalelerin hastanın dosyalarına işlenmesinin sağlanması da bulunmaktadır. Anılan Yönetmeliğin 27.maddesinde “Sağlık kuruluşuna başvuran her hasta, hasta protokol defterine kaydedilir.” hükmü mevcut olup; 28. maddesinde ise “Sağlık kuruluşuna başvuran hastalara yapılan müdahale ve tedaviler hastalara ait dosya veya kartlara işlenir. Bu kayıtlar sağlık kuruluşunun arşivinde iki yıl süre ile saklanır.” düzenlemesi bulunmaktadır.

Genel düzenlemeler uyarınca bakıldığında ise, sağlık hizmetleri vekalet sözleşmesi olarak nitelenmekte ve dişhekiminin sorumluluğu işlem tarihinden itibaren beş yıl süreyle devam etmektedir. Ceza hukuku bakımından sorumluluk ise yöneltilen eylemin niteliğine bağlı olarak 8 yıldan 25 yıla kadar uzayabilmektedir.

Sonuç olarak; özel çalışan bir dişhekiminin hastalarla ilgili teşhis ve tedavi belgelerini en az iki yıl süreyle saklaması idari düzenleme ile getirilmiş bir zorunluluk olmakla birlikte dişhekiminin kusursuzluğunu ispatlayabilmesi bakımından söz konusu belgeleri en azından 8 yıl süreyle muhafaza etmesinde yarar bulunmaktadır.

17. Ağız ve diş ile ilgili ölçü ve kalıpların döküm ve protez çalışmaları yapılırken hastanın ağzında son halini alana kadar birden fazla prova yapıldığı, ölçünün dişhekimi ve teknisyen arasında karşılıklı olarak birçok defa gönderildiği bilinmektedir. Bu durumda dişhekimi tarafından sevk irsaliyesi düzenlenmesi zorunlu mudur?

Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’ndan Birliğimize gelen 17.03.2010 tarih ve 1588 sayılı yazıda konuyla ilgili olarak “Ağız ve diş ile ilgili ölçü ve kalıpların döküm ve protez çalışmaları yapılırken, sözü edilen malzemelerin Dişhekimleri tarafından teknisyene gönderilmesi esnasında serbest meslek makbuzu düzenlenmesi mümkün bulunmaktadır. Söz konusu serbest meslek makbuzuna, ölçü alınması veya kalıba dökülmesi gibi işlemler için gönderilmesi nedeniyle düzenlendiği şerhi konulacak, herhangi bir bedele yer verilmeyecektir. Düzenlenecek serbest meslek makbuzunda, kendisine diş ölçü ve kalıbı gönderilen teknisyenin adının yer almış olması, bu kişiye hizmet verildiği anlamına gelmeyecektir.” denilmektedir.